De Lettine Radio Model 240X zender.
De stand van zaken op 11-april-2020
Door dat er plotseling veel vrije tijd ontstaat door één of ander virus.kunnen zaken die wat op de achtergrond raakten weer aangepakt worden. Dat geldt ook voor de Lettine 240X zender.
Er worden nog pogingen in het werk gesteld om de spoelen opnieuw te maken, deze vallen nu spontaan uit elkaar. De kunststof en de lijm zijn door de jaren heen erg verslechterd en aan repareren valt niet te denken. Verder moet de kast nog opgefrist worden. Maar verder werkt het oudje weer als voorheen.
Zo is het dus geworden, mooier krijg je de frontplaat niet en per slot van rekening is hij ook niet nieuw.
De kast.
Aangezien de kast totaal verroest was en verschrikkelijk vervuild, heb ik hem eerst in de vaatwasser gestopt om te ontvetten en te ontsmeren. Het resultaat was een redelijk schone kast maar met heel veel beschadigingen en roest. Een fotootje gemaakt van het ding en toen naar een verfzaak om de juiste kleur te kopen. Het enige wat er wat in de buurt kwam was een matte baby blauw kleur. In mijn onschuld dacht ik door het heel lichtjes te spuiten die babykleur wel een beetje weg te krijgen. Nee dus. Ik heb toen maar besloten het kastje zwart te spuiten met "wrinckle-lak". Dat lijkt heel Amerikaans en ik heb meer apparaten gezien met een zwarte kast en een wat kleur betreft volledig afwijkend front. Dit is het dus geworden:
Echt heel mooi is het niet, maar daar valt ook niet veel aan te doen.
Met geopende klep. De ventilatiegaatjes zijn echt nodig, want het wil in de gesloten kast nog wel heel benauwd worden met al die energievreters op elkaar gepakt.
De zijkant, toch nog iets vlekkerig. Dat wrinckle-spul is toch lastig goed te spuiten.
Achter ziet het er wat beter uit, maar ja, dat zie je normaal gesproken niet.
Zo hoort de lak er uit te zien, op de meeste plaatsen is dat ook zo.
De spoelsets.
Door een toeval kwam ik wat oude spoelen tegen, die welliswaar op verkeerde voeten zaten, maar er ongeveer net zo uitzagen als de spoelen van de Lettine. Ik denk dat het in die de tijd standaardmaten waren voor spoelen. De originele spoelen voor de 80 meter-band waren intussen al, door er alleen naar te kijken, in stukken uit elkaar gevallen en niet te repareren.
De dragers van kunsstof zijn volledig verbrokkeld. Daar valt weinig eer aan te behalen.
De spoelset voor de 20 meterband is vrijwel intact. Zo hier en daar een kloddertje kunsthars aangesmeerd zodat ze niet verder uit elkaar kunnen vallen. Door het lage aantal windingen en de dikte van de draad waren deze spoelen vrij stevig.
Het stel voor de 40 meterband. De oscillatorspoel ( 40 MCL ) was niet aanwezig. De nu gebruikte spoel komt van een andere set en is iets gedeukt. Ik heb hem op een Lettine-voet geplaatst.Daar durf ik verder niets aan te doen, want ook hier staat de drager op springen. De tankspoel 40 JEL, was vrijwel onbeschadigd en kan zo gebruikt worden.
Het hoofdpijndossier. De spoelen voor de 80 meterband. De tankspoel, 80 JEL was in verregaande staat van ontbinding en is met behulp van kunsthars een beetje gered, hij is er niet mooier van geworden, maar het werkt in ieder geval. Misschien door heel voorzichtig de overtollige lijmresten met een slijptolletje weghalen om hem toch nog wat mooier te maken.
De oscillatorspoel is gemaakt van een oude spoel. De steuntjes heb ik om gebogen en aangepast aan de bevestigingsstrip. Het bijzondere was dat de zelfinductie-waarden exact het zelfde waren als de originele Lettine-spoelen.
Met wat kleine capaciteits-aanpassingen zijn alle spoelsets precies in de band te brengen zodat de zender weer op drie banden kan werken.
Het front met al zijn knoppen en meter.
Voor de mensen met wat minder goede ogen, Dit is dus goed leesbaar, de 240X.
De afstemming van oscillator en eindtrap. Met links boven het kristal..
De rest van de bediening en de ingangen voor seinsleutel en microfoon (kristal). 115 V.A.C. geldt niet meer, dat is 230 Volt geworden.
De modulator-kant, vlnr. voorversterker met 6SL7, dan de driver voor de balansingangstrafo, een stalen 6V6 en de twee eindbuizen van het type 6L6. De modulator wijkt dus af van het model 240, deze configuratie is voor het "X "-model.
De achterkant met links de modulator en rechts de gelijkrichter. De groene trafo is in plaats van de originele gekomen aangezien die alleen geschikt was voor 115 Volt.
De linker zijde met de gelijkrichter, een 5U4G, daarnaast de masteroscillator met 6V6G, de oscillatorspoel en daar achter de 807 van de eintrap.
Op dit bovenaanzicht is alles nog eens goed te zien. De zwarte trafo naat de meter is de modulatietrafo. De zwarte naast de gelijkrichtbuis is de smoorspoel van de voeding.
De gehele onderkant, er zijn wat elco's toegevoegd om de wat minder fijne verschijnselen van de zender de kop in te drukken.
Links de voeten van de modulator. Het kleine trafootje met het getal 1939 er op is de balans ingangstrafo.
De zenderkant met rechts boven de voet van de gelijkrichter en daar onder de oscillator, onder in zijn de twee afstem-C van oscillator en indtrap te zien.
Over de modulator wordt later nog het schema en de beschrijving toegevoegd.
De zender produceert nu ca. 10 watt output, dat zou meer moeten zijn, maar dat heb ik nog niet voorelkaar gekregen, de modulatie is uitstekend en ik was in Engeland op een zeer mooie namiddag zeer goed te nemen op 80 meter.
De stand van zaken 05-januari-2020.
De stand van zaken 31-januari-2020.
Was het maar een Model 240, dan was er wat meer duidelijkheid over. Deze mededeling kreeg ik van Chris, N4JOY op een Amerikaans Forum over de firma Lettine :
"It was indeed a garage operation--father (Anthony) and son (Howard), primarily, with some hired help. I recently spoke with a family member and was informed all remaining documentation owned by the family was destroyed by Hurricane Sandy."
Dat wordt dus uitzoeken !!!
Dit is het apparaat in een zeer slechte staat, verroest, besschadigd en verbouwd. Bovendien het type met de X . Misschien voor Export, nee, dan had er geen 110 Volts voeding opgezeten. Misschien de Low-Cost versie van de 240 ??? Wie zal het weten.
In deze doosjes zitten de spoelen, de doosjes zien er nog wel aardig uit, de inhoud minder.
De zender vanaf de bovenzijde gezien. Links boven de 5U4 gelijkrichter, dan een smoorspoel met daarnaast een grote voedingstransformator, rechts daar van twee buisvoeten voor de modulator eindtrap met twee 6L6.
Dan links de voet voor de oscillatorbuis, 6V6, de spoel van de HF-eindtrap, weer de voedingstrafo en dan een buis van de fasedraaier van de modulator met een 6N7 dubbeltriode,
Links onder de Oscillatorspoel, dan de voet voor de HF-PA-buis, een 807, dan rechts naast de meter de modulatie trafo en dan nog de voorversterker van de modulator, een 6SJ7, die er trouwens niet in zit, de voet is gewijzigd naar een 9 pens B9A.
De onderkant, de bundel zwarte draden onder komt uit de voedingstrafo en is niet origineel evenals de trafo zelf. De echte zal wel verbrand zijn. Verder veel vieze componenten. Bij de afvlak-elco's ontbreekt ook wat.
Het gedeelte bij de eindtrap. De netschakelaar is de schakelaar van een potmeter geworden, weg ermee. Met het kleine afstem-C.tje links boven wordt de tankkring afgestemd, plaatafstand 1 mm ??
De oscillator met veel vervangen condensatoren van Philips. Dit ziet er verder vrij redelijk uit.
Maar nu komt het, de eindtrap van de modulator met een balansingangstrafo, zo ziet dat er bij model 240 niet uit......
Het apparaat uit de kast gehaald, je moet toch ergens beginnen. Het ziet er niet erg fris uit.
De achterkant met verroeste trafo's.
Op de achterkant zijn ook wat wijzigingen uitgevoerd. De bevestiging van de voedingstrafo klopt niet, de witte draad ???? De antenneaansluiting is oorspronkelijk met twee porselijnen aansluitknoppen, maar dit is misschien toch wel handig.
Het lijkt wel of er wat uitgelopen is, of waterschade??
Dit is dus de toestand waarin ik hem kreeg. Met gezwinde spoed het voorpaneel er afgehaald en schoongemaakt.
Dat ziet er al weer een stuk beter uit, nieuw zal het nooit meer worden.
De tafo's met veel moeite van het chassis gehaald, schoon gemaakt, ontvet en zwart gespoten. Dat ziet er weer mooi uit.
De voorkant van het chassis.Rechts de verkeerde buisvoet.
De achterkant, hoe krijg ik dat weer beter??
De onderkant, veel componenten moeten vervangen worden, misschien alles slopen en opnieuw beginnen?
De modulator-eindtrap met balansingangstrafo.
Dat is vreemd, de beide uitgangen van de balans-input-trafo zijn aangesloten op de punten 4 van de buizen en met een serieweerstand van 2200 Ohm aan punt 5 aangesloten. Bij een 6L6 is punt 4 het schermrooster en punt 5 het stuurrooster. Dit heb ik nog nooit eerder gezien, kan dat werken???? De punten 3 zijn niet meer bedraad, maar daar waren de draden van de modulatietrafo op aangesloten. De 6N7 is waarschijnlijk vervangen door de 6SJ7.
Zo ziet een model 240 er niet uit van onderen.......
Geen ingangstrafo..........
Dat moet dus toch verder uitgezocht worden. Zo is de modulator in het model 240X bedraad, kathodes gewoon aan aarde.
De anodestroommeter van Simpson is ook weer gepoetst en getest.
Een echte Simpson.
Dan de spoelen, dat wordt nog een hele opgave. De JEL-spoelen zijn van de tankkring en de MCL-spoelen van de oscillator. (anodekring). Die van de 20 meterband zien er nog redelijk uit en zaten er ook nog in.
Van de 40 meter-band heb ik allen de tank-spoel en van de 80 meter heb ik een oscillatorspoel en twee tank-spoelen, waarvan één bijna onherstelbaar defect.
20 meter tank-kring met koppelspoel.
20 meter oscillator-spoel.
40 meter tankkring.
80 meter tankkring, is nog wel te repareren.
80 meter tank-kring, dat wordt een lastige.
De 80 meter oscillatorspoel.
En dan natuurlijk de kast.
Heeft ook een opknapbeurt nodig.
't Ja.....
Al met al hoef ik mij met deze zender nog niet te vervelen.
De documentatie: manual in pdf
De modulator van de 240X, zoals die nu bedraad is.
Zo ziet het er dus uit, de 12AX7 is dus geen amateur-modificatie, maar door de (kleine) firma Lettine zelf bedacht en gemaakt.
Stand van zaken, 5 januari 2020.
Nadat alle onderdelen van het chassis zijn verwijderd blijft er een vies, verroest stuk ijzer over. Allereerst alle oude soldeerverbindingen met een gasbrander laten smelten en met een vochtige doek weggeveegd, daarbij gelijk al met allerlei poetsmiddelen gekeken wat het beste werkt.
Het eerste resultaat, de grote tinklodders weggeveegd.
De bovenkant al eens voorzichtig met allerlei chemicalien, poetssponsjes en staalwol bewerkt. Rechts nog een onbewerkte kant.
De achterkant, dat ziet er ook niet echt mooi uit.
Voorkant, hoewel deze zijde niet zichtbaar is als de frontplaat gemonteerd is, wil ik deze toch ook wel poetsen.
Met dit resultaat kan ik wel leven. Het chassis is gedurende twee uren in een oplossing van soda in warm water geweest. Het chassis diende als kathode en werd aan de min 25 Volt aangesloten. Een oude ijzeren bout werd onder het chassis gelegd en aangesloten aan de plus 24 Volt. Stroom begrensd op 3 ampere en twee uur wachten. Niet met open vuur in de buurt komen, er komt namelijk vrij veel knalgas vrij bij deze behandelmethode. Hierna nog weer eens met Commandant4 en staalfix en weer diverse sponsjes de rommelresten verwijderd en het resultaat mag er zijn.\
De achterkant ziet er ook weer wat beter uit.
Alle buisvoeten weer gemonteerd, de voet voor de 6V6 en 807 vervangen door porselijnen exemplaren. Eerst alle aansluitingen schoongemaakt en van oude bedrading ontdaan. Dat is een behoorlijke klus aangezien Amerikanen alle draden zodanig aan de aansluitingen bevestigen dat solderen al bijna overbodig is. De draden vallen er neit spontaan af....De gloeidraad aansluitingen bedraad en de 110 Volt ingang van twee nieuwe condensatoren voorzien.
Natuurlijk even proberen of de lampjes gloeien, er ontbreekt er nog één, de 6N7. De spoelen passen ook nog tussen de buizen.
Nog een vooraanzicht, het frontje is nu ook gepoetst, het begint er een beetje op te lijken.
Gelijkrichter en oscillator.
De modulator met twee nieuwe 6L6en, het liefst had ik alle buizen in glasuitvoering gehad, maar het lijkt mij verstandiger de eerste versterkertrap met de 6SK7 met een metalen huis toe te passen. Zo veel hoogfrequent in zo'n klein hok, dat moet mis gaan.
De achterkant, die ziet er ook wel weer acceptabel uit. De zender is ongeveer 70 jaar oud, dus mag hij er wel wat gebruikt uit zien.
De volgende stap is het herbedraden van het zendergedeelte, wordt vervolgd.
De stand van zaken op 31-01-2020.
De zender is bedraad en in bedrijf gesteld. Dat was een heel bijzondere ervaring. Het werkte allemaal redelijk, zo op het eerste gezicht. Een 12 Volts 21 Watt autolamp als belasting van de eindtrap genomen. Met de scoop de oscillator met de anodekring op max. signaal ingesteld en de PA-kring op maximaal licht. Nou dat werkte. Alleen wanneer ik het kristal verwijderde brande de lamp net zo fel. Het signaal nog eens op de scoop bekeken en het blijkt dan geen wild oscilleren te zijn, maar gewoon door de koppeling van de twee afgestemde kringen werkte het ding als een variabele oscillator. Dat is nou net niet de bedoeling. Toen maar eens afschermscotten gemonteerd, dat hielp wel iets, maar nog niet helemaal. Toen een metalen uitvoering van de 6V6 ingezet, hielp ook een beetje. Maar ja, wat nu???
Alles nog eens overdenkende kwam ik op het "heldere" idee dat de zender zonder schotjes eigenlijk gebouwd was en zonder problemen zou moeten werken. Dus alles weer terug gezet en toen kwam de grote truuk, de milliampère-meter in het kathode-circuit van de 807 gezet.
Daarna, volgens de aanwijzing van het manual (drie blaadjes papier) eerst de oscillator op maximale stroom op de meter ingesteld en daarna de eindtrap op minimale stroom. Dat helpt, Er is een flinke dip en de lamp brandt niet meer zo ontzettend fel, verdraai je echter de afstemming van de eindtrap, dan licht de autolamp weer erg op maar is het uitgangs-signaal dermate vervuild dat het door geen enkele keuring komt. Dus netjes minimum opzoeken en niet weer verdraaien voor een mooi, redelijk schoon uitgangssignaal op de kristal-frequentie.
Het volgende punt is nu de modulator. Ik heb besloten, na aanvankelijk de nodige twijfels te hebben gehad, toch voor model 240X versie te gaan. Het staat tenslotte niet voor niets op de frontplaat.
Ik vind dat de Lettine-uitvoering 240X er uitermate onprofessioneel uit ziet, vooral de manier waarop de voorversterker met de 12AX7 is uitgevoerd, dat gaan we dus toch iets anders oplossen.
Voor de 12AX7 heb ik een 6SL7 genomen, die past beter bij de andere buizen wat uiterlijk betreft en komt redelijk overeen mat de 12AX7. De modulator is nu bedraad en ik ga hem vandaag, de 31-01-2020 testen.
Het schema van de Class-B modulator ziet er nu als volgt uit:
Foto's van de huidige toestand van de zender:
Vooraanzicht,onder frontplaat, het kristal bungelt er nog los bij. De losse draden zijn van de Pilot-lamp en de mA-meter.
De twee 6L6jes staan ongeduldig te wachten. Helemaal vooraan de 6SL7.
De andere kant met een zelf gemaakt oscillator-spoeltje, ik ben bang dat ik de spoelen allemaal opnieuw moet gaan maken. Ze zijn volledig verspocht en afgebroken, jammer.
Blik op de spoelen, de tankkring is ook verbouwd, de koppelwikkeling is aan de eigenlijke spoel gemaakt. De blauwe heb ik er maar zo lang omheen gemaakt, rechts achter is nog de autolamp te zien.
De achterkant, ik denk dat ik de antenneplug er weer op zet, niet origineel maar wel handig. Links staat overigens de modulatietrafo en rechts de smoorspoel van het afvlak-filter.
Het geheel in vogelvlucht, het ziet er in elk geval mooier uit dan in het begin.
De onderkant met links de modulator en rechts de zender.
De modulator-kant wat gedetailleerder, de kleine trafo is de balans-ingangstrafo. De soldeerlippen heb ik geschroefd ipv. gesoldeerd op het chassis.
Het zendergedeelte met de voeding. De afvlakelco's maar op de zelfde wijze gemonteerd als op de oorspronkelijke uitvoering. Mooi is het niet, maar herkenbaar.
Het totaalbeeld, maar nu vanaf de andere kant.
Over enkele ogenblikken ga ik de modulator proberen..........
De vlag uit !!!!!!!1
Eerste poging, ik durfde de boel nog niet helemaal open te draaien.
Tot de helft open, dus er kan wel wat minder signaal in. Er komt nog nergens rook uit. De volgende proeven worden met een belasting van 50 Ohm en een Wattmeter uitgevoerd en dan eens kijken of ik in de dip 100 mA kan trekken, dat moet volgens het boekje.
Dan ga ik proberen er een kristalmicrofoon aan te hangen, de B110 van Ronette en mocht dat slagen dan moet er nog heel veel gedaan worden, de voeding, de buiten-kast en de verdere afwerking. Voorlopig nog wel wat te doen.
Terug naar begin van de pagina.